خلاصه کردن تمام زندگی‌تان یا حداقل فرازهای مهم آن در یک نامه، کار سختی است اما اگر بدانید انجام درست این کار چقدر میتواند در پروسه ادامه تحصیل در خارج از کشور و یا دریافت بورسه تحصیلی شما موثر باشد، این مقاله را تا خط آخر و با دقت دنبال خواهید کرد. نوشتن انگیزهنامه یا (Statement of Purpose) یکی از الزامات فرایند درخواست پذیرش یا همان اپلای کردن، است. این انگیزهنامه که به پیشینه، اهداف و برنامه‌های آتی شما اشاره دارد، به دانشگاههای خارجی کمک میکند تا بتوانند بهترین گزینه را از میان داوطلبان متقاضی برای دوره‌ها یا بورس‌های تحصیلی خود انتخاب کنند. بنابراین باید بیش از هر چیز ابتدا اطلاعات کاملی در مورد انگیزهنامه، کارکرد، نحوه نگارش و فرمت مورد نیاز و همچنین اهمیت آن داشته باشید. ما در این مطلب تلاش کرده‌ایم تا هر آنچه که برای نوشتن یک انگیزهنامه عالی و تاثیرگذار نیاز دارید را جمع‌آوری کنیم.
انگیزهنامه یا (sop) چیست؟
انگیزهنامه یا SOP، مخفف واژه (Statement of Purpose)، متنی است که از طرف کسانی که قصد دارند برای دوره‌های تحصیلی دانشگاههای بین‌المللی پذیرش بگیرند، یا به دنبال دریافت بورسیه تحصیلی هستند، خطاب به کمیته پذیرش دانشگاه مد نظر نوشته میشود. هدف اصلی و اولیه از نوشتن انگیزهنامه این است که شما بتوانید در آن به معرفی خود، ارائه سوابق تحصیلی و شغلی، بیان علائق، اهداف، طرحها و برنامه‌هایی که در آن مشارکت داشته‌اید و یا در آینده به دنبال آنها هستید و در نهایت نقاط قوت و دستاوردهای خود بپردازید. اما در عین حال، SOP شما باید حاوی اطلاعاتی باشد که بتواند به سوالاتی پاسخ دهد که در ذهن کمیته پذیرش دانشگاه در مورد شما وجود دارد. انگیزهنامه به کمیته پذیرش دانشگاه کمک میکند تا چشم‌انداز روشن و مشخصی از زندگی شما، اهداف شغلی، روند فکری، سطح دانش و دیدگاه‌های شما بدست آورند.
چرا انگیزهنامه اهمیت دارد؟
اگر بگوییم که انگیزهنامه در اخذ پذیرش یا عدم پذیرش شما حرف آخر را میزند، اغراق نکرده‌ایم. اگرچه رزومه انگلیسی یا CV تحصیلی، کاورلتر و ریزنمرات تا حد زیادی به اغلب سوالات کمیته پذیرش در مورد شما پاسخ میدهد، اما به خاطر داشته باشید این انگیزهنامه است که ابهامات آنها را در مورد شخصیت‌تان و برنامه‌های آتی شما برطرف میکند. در یک کلام میتوان گفت انگیزهنامه میتواند چهره و شخصیت کلی شما را برای دانشگاه مدنظرتان ترسیم کند. SOP به شما این فرصت را میدهد تا کمیته پذیرش را متقاعد کنید که چرا نسبت به سایر متقاضیان گزینه بهتری هستید. حتی یک انگیزهنامه خوب که به درستی نگارش شده و مهارت‌های نوشتاری شما را منعکس کند، میتواند ضعف و کاستی‌های احتمالی شما در بخشهای دیگر به طور مثال پروفایل ضعیف دانشگاهی و یا کسب نمرات پایین را تا حد بسیار زیادی پوشش دهد و کمیته پذیرش را مجاب کند که با درخواست شما موافقت کند.
انواع انگیزهنامه
به طور کلی انگیزه‌‌نامه‌ها به دو دسته انگیزهنامه تحصیلی و شغلی تقسیم می‌شوند. انگیزهنامه برای دانشگاه رایج‌ترین انگیزهنامه تحصیلی است که عمدتا برای اخذ پذیرش در مقطع تحصیلات تکمیلی و یا دریافت بورسیه استفاده میشود. انگیزه‌نامه‌های شغلی نیز اگرچه مبحث اصلی این مقاله نیست اما تفاوت چندانی در نحوه نگارش آنها وجود ندارد. فرمت و ساختار انگیزهنامه تا حد زیادی به موضوع اصلی مورد نظر، دوره تحصیلی انتخابی، اهداف، دانشگاه و یا کشور هدف بستگی دارد، اما اصول اولیه مورد نیاز برای نگارش SOP تقریبا برای تمامی موارد یکسان و مشابه است.
چه مواردی باید در انگیزهنامه گنجانده شود؟
مواردی که گنجاندن آنها در SOP بسیار لازم و ضروری است عبارتند از:
- سوابق و پیشینه شخصی
- سوابق مالی
- جزییات تحصیلی
- تجربیات شغلی و حرف‌های (تماموقت، پاره‌وقت، داوطلبانه)
- اهداف آنی و بلندمدت
- دلایلی که باعث شده شما علاقهمند به تحصیل در آن دانشگاه باشید
- علت علاقه‌مندی شما به رشته یا حوزه پژوهشی برای ادامه تحصیلات
- ارائه اطلاعاتی در مورد فعالیتهای فوق برنامه شما
- ارائه لیستی از مقالات یا کتابهای منتشر شده توسط شما
- علائق و سرگرمی‌ها
سوالاتی که باید در انگیزهنامه به آنها پاسخ دهید
شما باید در SOP به سوالاتی پاسخ دهید که در ذهن کمیته پذیرش دانشگاه وجود دارد و به دنبال پاسخی برای آن هستند. هر دانشگاه از متقاضیان انتظار دارد تا به یک سری از سوالات اساسی پاسخ دهند. ممکن است دانشگاه به صورت مستقیم این سوالات را از متقاضیان نپرسد ولی کمیته پذیرش دانشگاه انتظار دارد تا در انگیزهنامه شما به پاسخهای مورد نظر خود برسد. به عنوان مثال:
- چرا می‌خواهید در رشته و مقطع تحصیلی موردنظرتان ادامه تحصیل دهید؟
- چرا این دانشگاه را برای ادامه تحصیل خود انتخاب کرده‌اید؟
- چه چیزی درباره این دانشگاه یا کالج شما را جذب کرده است؟
- چرا این کشور را برای ادامه تحصیل خود انتخاب کرده‌اید؟ چه چیزهایی درباره این کشور شما را به خود جذب کرده است؟
- چقدر در زمینه رشته‌ای که برای آن اپلای کرده‌اید تجربه دارید؟
- آیا تجربیات کاری‌تان با رشته انتخابی شما مرتبط است؟
- قصد دارید چه تجربیات جدیدی را از طریق تحصیل در این رشته کسب کنید؟
- بعد از اتمام تحصیلات چه برنامهای دارید؟
- آیا بعد از فارغ‌التحصیلی می‌خواهید به کار خاصی مشغول شوید و یا به تحقیق و پژوهش بپردازید؟
- چه انتظاراتی از دوره تحصیلات تکمیلی و همچنین دانشگاه دارید؟
- آیا می خواهید پژوهش و کارهای تحقیقاتی خود را تحت نظر استاد خاصی انجام دهید؟ در صورتی که پاسخ شما بله است باید دلیل این انتخاب را توضیح دهید.
- چگونه میتوانید به دانشگاه و برنامه های علمی آن کمک کنید؟
- چه توانمندی و مهارت‌های خاصی دارید که شما را از سایر گزینه‌ها متفاوت میکند؟
- جدا از تحصیل و کار، تفریحات و علاقه‌مندی‌های‌تان چیست؟
- چه نوع شخصیتی دارید؟
- چه چیزی درباره جامعه دانشجویی دانشگاه موردنظر و فرهنگ آن میدانید؟
- چرا فکر میکنید که برای این دوره یا مقطع مناسب هستید؟
- چه ویژگی خاصی دارید که لازم است دانشگاه از آن مطلع باشد؟ و اینکه چرا این ویژگی خاص میتواند برای دانشگاه مهم باشد؟
8 گام اصلی برای نگارش انگیزهنامه
در اینجا به استراتژی‌هایی که باید هنگام نوشتن انگیزهنامه آنها را مدنظر داشته باشید، اشاره میکنیم.
۱- حتما محدودیت کلمات یا صفحات برای نگارش SOP را رعایت کنید
انگیزهنامه معمولا در قالب یک مقاله (ESSAY) با پاراگرافبندی‌های دقیق و مشخص نوشته میشود. حد مجاز برای نوشتن SOP معمولا دو صفحه است، که میتواند بسته به دانشگاهها متغیر باشد. تعداد پاراگراف‌ها نیز معمولا بین 5 تا 7 پاراگراف متغیر است و در هر پاراگراف 150-250 کلمه مجاز است. انگیزهنامه شما باید تا حد ممکن ساده نگارش شده و از به کار بردن عکس یا فونت رنگی در آن اجتناب شود. هنگام نوشتن SOP استفاده از اصطلاحات فنی را محدود کرده و تا حد ممکن از افعال معلوم استفاده کنید.
2. یک طرح و ایده کلی داشته باشید
یک طرح کلی برای SOP خود ایجاد کنید و بر اساس آن کار کنید. استفاده از یک مقدمه جذاب و کاربردی بهترین راه برای شروع نوشتن انگیزهنامه است. بسیاری از متقاضیان تصور میکنند که در پاراگراف اول باید به معرفی خود بپردازند. اما بهترین کار این است که شما در پاراگراف اول در مورد رشته انتخابی خود و دلیل علاقهمند شدن به این رشته یا حوزه پژوهشی صحبت کنید. در ادامه نیز به انتظاراتی که از این دوره آموزشی دارید و همچنین اهداف بلندمدتی که امیدوارید با گذراندن این دوره به آنها دست یابید، اشاره کنید.
3. به سوابق تحصیلی و تخصصهای مرتبط خود اشاره کنید
در پاراگراف دوم و سوم شما باید اطلاعات کاملی را در مورد سوابق تحصیلی و شغلی(مانند مشاغل پاره‌وقت، پروژه‌های آموزشی، دوره‌های کارآموزی، کارهای فریلنس و یا شغل تماموقت) خود ارائه دهید. سعی کنید دستاوردهای تحصیلی(نظیر انتشار مقاله یا کتاب) و یا شغلی(همچون پروژه‌های کاری موفق) را دسته‌بندی و فهرست کنید. اگر در رزومه شما گپ تحصیلی یا مشکل دیگری وجود دارد، تلاش کنید تا آنها را به شیوه‌ای خوشبینانه مطرح کنید.
4. به اهداف شغلی خود اشاره کنید
این بخش یکی از مهمترین بخشهای انگیزهنامه شماست. شما در این پاراگراف باید مشخصات شغلی را توضیح دهید که می‌خواهید در آینده در آن مشغول به کار شوید. سعی کنید اهداف و برنامه‌های شغلی بلندمدت خود را بیان کنید. برای مثال از برنامه خود برای کار در یک شرکت مطرح صحبت کنید و یا اینکه تمایل دارید کسب‌وکار خود را راه‌اندازی کنید. این نکته مهم را به یاد داشته و حتما از آن اجتناب کنید: نباید این ذهنیت را در کمیته پذیرش ایجاد کنید که شما تصمیم دارید بعد از اتمام تحصیل در آن کشور اقامت و زندگی کنید.
5. دلایل خود برای انتخاب این دانشگاه را عنوان کنید
در این قسمت شما باید دلایل خود برای علاقمندی به آن دانشگاه را بیان کنید. برای این منظور شما میتوانید به برنامه‌های تحصیلی، کارهای تحقیقاتی و اساتیدی اشاره کنید که امیدوارید بتوانند به ارتقای شما در آن دانشگاه کمک کنند.
6. نشان دهید بهترین گزینه هستید
در پاراگراف آخر باید نشان دهید برای چالش‌هایی که ممکن است در مسیر تحصیلی شما بوجود آید، کاملا آماده هستید. همچنین باید به کمیته پذیرش اثبات کنید که گزینه اصلحی هستید، برای حضور در این دوره از اعتماد به نفس کافی برخوردارید و میتوانید دستاوردهای ملموسی را برای دانشگاه به ارمغان بیاورید. مطمئن شوید که SOP شما در انتها نتیجه‌گیری واضح و مشخصی داشته باشد.
7. قبل از ارسال SOP آن را بازبینی و ویرایش کنید
بازبینی مجدد آنچه که نوشته‌اید از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. هنگام ویرایش شما میتوانید مواردی همچون واژگان نامناسب، اشتباهات گرامری، جملات طولانی یا پیچیده و … را اصلاح کنید. بعد از بازبینی نسخه پیش‌نویس، از کسی بخواهید که آن را بخواند و نظرش را در مورد آن بگوید. برای این کار شما میتوانید از یک دوست و استاد مشاور خود کمک بگیرید. در انتها نیز قبل ارسال مجدد، یک بار دیگه متن را به لحاظ املایی بازبینی و ویرایش کنید و سپس اقدام به ارسال آن کنید.
8. لحن نگارش انگیزهنامه باید چگونه باشد؟
اگر قرار باشد شما بین خواندن روزنامه و رمان یکی را انتخاب کنید، به احتمال زیاد رمان را انتخاب میکنید چون روزنانه بیشتر شما را در جریان امور جاری قرار میدهد، اما رمان داستانی را به شیوه‌ای بازگو میکند که بتوانید با آن ارتباط برقرار کنید. بنابراین، سعی کنید که متنتان را شبیه یک داستان بنویسید نه یک بیانیه رسمی تا بتوانید ارتباط لازم را با کمیته پذیرش دانشگاه برقرار کنید و روی آنها تاثیر بگذارید. برای مثال فرض کنید با یک نهاد خیریه همکاری داشته‌اید و به دانش‌آموزان مقطع ابتدایی ریاضی آموزش می‌دادید. میتوانید تجربه کاری خود را به این صورت عنوان کنید: “من در دوران دانشگاه، با یک نهاد غیردولتی همکاری داشتم و به بچه‌های نیازمند ریاضی درس میدادم و در کنار این فعالیت به آنها زبان انگلیسی نیز یاد میدادم”. چنین نحوه بیانی باعث میشود تا کمیته پذیرش تحت تاثیر فعالیتهای شما و اثر مثبت شما بر کودکان قرار بگیرد.
10 نکته برای نوشتن یک انگیزهنامه موفق
- بر روی اطلاعات کلی در مورد خود تمرکز کنید و از دادن اطلاعات بیشتر در مورد سوابق خانوادگی پرهیز کنید.
- از ارائه جزئیات مالی حساس خودداری کنید. اگر قرار است برای بورسیه تحصیلی اپلای کنید، یک مدرک جداگانه برای آن مورد نیاز است که اطلاعات مورد نظر را در اختیار دانشگاه قرار بدهد.
- از دادن جزئیات ریز در مورد شغل خود نیز اجتناب کنید. بیشتر در مورد تجربیات و آموخته‌های خود صحبت کنید، تا موضوعات کم اهمیت و سطحی‌تر.
- از حد مجاز تعداد کلمات موردنظر برای نگارش SOP تجاوز نکنید.
- خود را پرتلاش و پرانرژی نشان دهید اما زیاده‌روی، تملق و چاپلوسی نکنید.
- بیش از حد اصطلاحات فنی و تخصصی به کار نبرید.
- هیچگاه در انگیزهنامه دروغ نگویید، عدم صداقت ممکن است به رد یا اصطلاحا (ریجکشن) درخواست شما منجر شود.
- از فونت های خلاقانه یا بکگراند رنگی استفاده نکنید.
- هیچگاه در انگیزهنامه نگویید که دانشگاه موردنظر انتخاب اول شما نبوده است.
- مراقب میزان شوخ طبعی خود در نوشتن انگیزهنامه باشید، چرا که ممکن است نتیجه معکوس داشته باشد.
نمونه انگیزهنامه
نتیجه گیری
انگیزهنامه یکی از مدارک ضروری برای اخذ پذیرش است و در عین حال تنها مدرکی در میان مدارک شماست که به وسیله آن قادر خواهید بود به دانشگاه موردنظرتان اثبات کنید که در مقایسه با سایر متقاضیان، از صلاحیت بیشتری برای دریافت پذیرش برخوردارید. در این مقاله تلاش کردیم تا اطلاعاتی را در مورد فرمت و ساختار کلی SOP، استراتژی‌های ضروری و برخی از نکات مهم در نگارش انگیزهنامه برای شما فراهم آوریم. بهتر است در نگارش انگیزهنامه خود تمامی این موارد را در نظر داشته باشید، اما به یاد داشته باشید آنچه که انگیزهنامه شما را از سایر متقاضیان متمایز میکند شیوه بیان منحصر به فرد شما در ارائه اطلاعات ضروری به دانشگاه موردنظرتان است.
سوالات متداول
چه اشتباهاتی در انگیزهنامه می‌توانند منجر به رد شدن پذیرش متقاضی شوند؟
استفاده از عبارات بیش از حد رایج و معمول، کپی کردن از انگیزه‌نامه‌های پیشفرض موجود در اینترنت، و استفاده از محتوای وبسایت‌ها ممکن است باعث رد پذیرش شما از سوی دانشگاه شود.
به چه سوالاتی باید در انگیزهنامه پاسخ داده شود؟
به طور کلی در انگیزهنامه شما باید به دو سوال بسیار مهم و اصلی پاسخ دهید. سوال اول اینکه چرا به این دوره آموزشی علاقهمند هستید؟ و سوال دوم، چه پتانسیل و ویژگی خاصی شما را از سایر متقاضیان متمایز میکند؟
به به! قدر کیف کردم، وقتی این رو میخوندم تو ذهنم برای خودم انگیزه نامه می‌نوشتم امید وارم یک روز خودتون رو تو آکسفورد ببینم